İşletme sermayesi eriyen, finansmana erişimi de giderek kısıtlanan şirketlerin ekonomik şartların zorlaşması karşısında sürdürülebilirlikleri riske girdi. Yılın birinci 6 ayında tasfiye kararı alan şirket sayısı, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 16 arttı. Tasfiye kararı alan şirket sayılarına yıllık olarak bakıldığında artış eğilimi daha da besbelli olarak ortaya çıkıyor. Haziran 2020 prestijiyle yaklaşık 13 bin olan yıllık tasfiye kararı sayısı Haziran 2021’de 15 bin 476’ya, Haziran 2022’de 19 bin 755’e ve Haziran 2023’te ise 23 bin 689’a yükseliyor.
Bu yılın birinci altı aylık devrinde kapanan şirket sayısı yüzde 4,7 azalsa da tasfiye kararlarındaki bu artış, ‘önümüzdeki süreçte bir şirket kapanma dalgası mı gelecek’ tasalarını artırıyor. Yanı sıra şahıs şirketlerinde kapanışların ocak-haziran periyodunda yüzde 16,2 yükselmesi küçük firmaların kırılganlıklarının arttığına da işaret ediyor.
TOBB’un her ay açıkladığı kurulan ve kapanan şirket istatistikleri ekonomik görünüme ait değerli sinyaller veriyor. Buna nazaran, yılın birinci 6 ayında kurulan şirket sayısı geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 3,6 azalırken, kelam konusu devirde kapanan şirket sayısı da yüzde 4,7 azaldı. Gerçek kişi ticari işletmelerinde son duruma bakıldığında, kurulan şahıs şirketi sayısı tıpkı devirde yüzde 16 oranında azalırken, kapanan şahıs şirketi sayısı da ilgili devirde yüzde 16,2 arttı.
Girişimcilerin iştahı azaldı
Yılın birinci 6 ayda kurulan şirket sayısındaki yüzde 3,6 oranında azalma, girişimcilerin tedirginliğinin arttığını ve iştahının azaldığını ortaya koyarken, bu eğilim orta ve uzun vadede istihdam kayıplarına da sebep olabilir. Kapanan şirket sayısında ocak-haziran devrinde yaşanan yüzde 4,7 oranındaki azalmaya rağmen dataların ayrıntısında paylaşılan tasfiye kararı alanların sayısı ekonomik görünüme ait kıymetli bir ayrıntısı da saklıyor. Türkiye’de KOBİ’lerin büyük bölümünün ticari faaliyetlerini dış kaynakla sürdürdüğü dikkate alındığında, finansmana erişim noktasında yaşanan külfetler şirketlerin tasfiyeye girme süreçlerine katkı yaptı. Geçen yılın birinci 6 ayında tasfiye kararı sayısı 10 bin 291 iken, bu sayı 2023’ün birinci 6 ayında yüzde 15,7 artarak 11 bin 905’e ulaştı. Finansmandaki sorunlar işletme sermayesi zayıflayan şirketlerin sürdürülebilirliğini olumsuz istikamette etkilerken, tasfiye kararlarındaki artış önümüzdeki periyotta şirket kapanışlarının daha da hızlanacağı bildirisini veriyor. Çünkü bir müddettir piyasada ‘kepenkleri indirme furyasının’ yaşanacağı telaşları kelam konusu.
En fazla tasfiye İstanbul’da
Tasfiyelerin vilayetlere nazaran dağılımına bakıldığında, tasfiye müracaat sayılarının kentlerin ekonomik büyüklükleriyle paralel olduğu görülüyor. Birinci 6 ayda en fazla tasfiye kararı 5 bin 632 ile İstanbul’da alınırken, bu sayı geçen yılın birebir periyodunda 5 bin 35 idi. Tasfiyelerde İstanbul’u 1045 müracaat ile Ankara takip etti. Ankara’da da geçen yıla nazaran tasfiyelerin yüzde 8 arttığı görülüyor. Bu iki ile sırasıyla İzmir, Bursa ve Kocaeli izliyor.
Küçükler daha da kırılganlaştı
Şahıs şirketleri ile bilhassa çalışan sayısı 1-10 ortasındaki küçük işletmelerin kırılganlıklarının son 2 yılda önemli manada arttığı biliniyor. Finansman yükünü kaldıramayan şahıs şirketlerinde kurulan işletme sayısı Ocak-Haziran 2023 devrinde geçen yılın tıpkı periyodunda yüzde 16 oranında azalarak 10 bin 651’e düştü. İlgili şirket çeşidinde kapanan işletme sayısı da arttı. Birinci 6 ayda kapanan şahıs şirketi sayısı yüzde 16,2 artarak 13 bin 151’e çıktı.
En fazla kapanan şirket inşaat sektöründe
Kapanan şirketlerin faaliyet alanlarına mercek tutulduğunda, tüm şirket çeşitlerinde kapananların en fazla faaliyet gösterdiği alanın ‘ikamet gayeli olan yahut ikamet gayeli olmayan binaların inşaatı’ olduğu görülüyor. Bunu anonim şirketlerde elektrik gücü üretimi, limited şirketlerde lokantalar ve seyyar yemek hizmeti, şahıs şirketlerinde de muhakkak bir mala tahsis edilmemiş mağazalarda besin, içecek yahut tütün yüklü perakende ticaret faaliyeti izledi. En çok kapanış yaşanan üçüncü faaliyet alanı ise anonimlerde bilgisayar programlama olurken, limitedlerde muhakkak bir mala tahsis edilmemiş mağazalardaki toptan ticaret, şahıs şirketlerinde de posta yoluyla yahut internet üzerinden yapılan perakende ticaret oldu.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır
