Türkiyede’ki birinci solo yapay zeka (AI) fotoğraf standı “Khakhane” (HAHANE)’ 21 Temmuz’da Duende Arka Gallery’de sanatseverlerle buluşacak. Stefan Ragimov’un yapıtlarını taşıyan stant, Emine Özkarslıoğlu küratörlüğünde düzenlenecek.
Sergi öncesi biraraya geldiğimiz Özkarslıoğlu ile sergiyi, sanatı ve yapay zekayı konuştuk.
“Klakhane” ülkemizdeki sanata baktığımzıda bir birinci. Yapay zekanı her alanda olduğu şu günlerde birinci sefer bir yapay zeka standı oluyor. Bu sürecin oluşumunu ve geldiği süreci nasıl özetleyebiliriz?
Artificial Intelligence’nin “AI” kısaltması olarak bilinen yapay zeka, birtakım vazifeleri yapabilmesi için insan zekasını taklit eden ve bünyesinde topladığı bilgileri giderek geliştiren sistemler ve makineler olarak tanımlanıyor.
Yapay zeka öbür kesimlerde de olduğu üzere sanat dünyasında da heyecan ve korku uyandırmaya başladı. Sanat yapıtı yaratım sürecini düşündüğümüzde sanat topluluğunda oluşan tedirginliği her seferinde hissedebiliyoruz. Son günlerde de bu tedirginlik doruk noktalara ulaşmış durumda. DALL-E-2 ve Midjourney üzere metni görsele çevirebilen yapay zeka takviyeli programların gelişmesiyle birlikte hepimiz sanat dünyasında yapay zekanın ayak seslerini duymaya başladık. Evet, Türkiye de birincisini gerçekleştiriyoruz. Benim için de bu birincisi deneyimlemek epey heyecan verici. Yıllardır yaptığım heykel, fotoğraf, seramik, fotoğraf vb stantların dışında birinci sefer AI (Yapay Zeka) ile tanışmak sevgiliyle birinci buluşma üzere oldu diyebilirim:)
Sanat’ın neresinde olursanız olun yaşadığınız çağı takip etmek durumundasınız, okumalar yapıp dünyada ne olup bitiyor takip etmelisiniz. Üstte da belirttiğim üzere yapay zeka hayatlarımıza çok süratli bir biçimde girdi, sanat alanında da neler olup bittiğini takip edip anlamaya çalıştığım bu süreçte Stefan Ragimov ile yollarımız kesişti.
Sergi için Barselona merkezli foğrafçı ve görsel sanatçı Stefan Ragimov ile bir ortaya geldiniz. Bu süreçte bir arada nasıl bir bir iş birliği yürüttünüz?
Stefan Ragimov SSCB’nin Bakü kentinde doğmuş Moskova ve İstanbul ortasında büyümüş bir sanatçı. Barcelona’da yaşıyor. Kurucusu olduğum Duende Arka Gallery’i ziyarete geldiğinde tanıştık. Uzun müddettir üzerinde çalıştığı AI çalışmaları ve geçmiş projelerini incelediğimde birlikte çalışabileceğimizi gördüm. Tıpkı yapay zeka’nın bir modülü üzere çok kısa müddette çok özel bir proje gerekleştirdik. Haftalarca süren araştırmalar, uykusuz geçen günlerlerle birlikte küratör ve sanatçı alakasını ve yaratım sürecini paylaştık. Problemimiz yalnızca bir yapay zeka’nın neler yapabileceği değil, yapay zekayı araç olarak kullanıp sıkıntımızı anlatma eforu oldu. Açıkcası yapay zeka sanatımıza, yüreğimize, geçmişi ve bugünü buluşturmamıza hizmet etsin istedik. Sanat’ın birleştiren gücünün AI ile bizi çarpıcı bir gerçekliğe taşıdığına tanıklık ettik.
Yapay zekada sanatsa kelam konusu mutlak sanatkarın onu kullanabilceği sanat bilgisine ve deneyimine gereksinim vardır. İşte tam da burada Stefan Ragimov’ dan kelam edebiliriz. Yıllarca emek verdiği sanat donanımını yapay zekayı kullanarak çarpıcı eserler çıkardı. Problem klavyeye birkaç söz yazmaktan ibaret değil. Uzun soluklu bir yol öyküsü onunkisi. Rusya’dan Azarbeycan’a , Bakü’den Prag’a, Kopenhag’a, İstanbul’a uzanan. Tuval’e resmi aktaran ressam, taşı yontan heykeltraş, kili şekillendiren seramik sanatkarlarıyla birebir çok vakit geçirdim. Ancak bir ekran karşısında ortaya çıkan yapıtları ve o yapıtların baskı sürecine şahit olmak benim için birinci, lakin son olmayacak bir deneyim oldu.
SERGİDE ORJİNAL FOTOĞRAFLAR DA YER ALACAK
Serginin nasıl bir teması var, ziyaretçiler yapay zeka ile hazırlanış stantta neler keşfedecekler?
Khakhane (Hahane) (Saraylılık) bu alanda Türkiye’de birinci solo stant olacak. Standın sunumunda izleyiciyi kısa bir tarih seyahatine çıkarmayı hedefliyoruz. “Khakhane” standı, İran tarihindeki politik ve ekonomik kararların topluma yansımalarını görsel bir tecrübeyle sunarak İran’ın mevcut toplumsal ve ekonomik yapısını yakından görme fırsatı sunuyor.
Sergide yapay zeka dayanaklı fotoğrafların yanı sıra sanatkarın orjinal fotoğrafları da yer alacak.
VIP önizleme tarihinde performans sanatkarı Efe Baydar’ ın stant temasına uygun hazırladığı çok özel bir bir şov olacak. İstedikki yapay zeka ile ortaya çıkan tarihteki karakterlerimizden birinin vücut bulmuş halini sevgili Efe ile buluşturalım. Vakti bir süreliğinede olsa bengileştirelim.
Açılış günü minimalist dekorlarımızla tarihe atıfta bulunacağız. Projenin sanat direktörlüğünü bedelli Mehmet Buğra Avcı üstlendi.
Sergi yöneticisi ise sevgili Miray Gürgener, buradan hepsine teşekkürlerimi iletiyorum.
Sergi Duende Arka Gallery’de olacak, onlarla işbirliğiniz hakkında neler demek istersiniz?
Duende Arka Gallery, ülkemizin kıymetli sanat insanı Nevzat Metin ile kurduğum sanat galerisi 6.yılını bitiriyor. Nevzat Metin yakın vakitte ortamızdan ayrıldı. Bende onun bize bıraktığı pahaları, sanatın gücünü, genç sanatkarlara vereceğimiz dayanağı bir modül dahi olsa yerine getirebilirsem ne keyifli. Duende Arka Gallery geç sanatkarlara ve projelerine dayanak vermeye devam ediyor, yanı sıra bünyesindeki sanat atölyeleri ile genç sanatkarlara ve sanat eğitimi almak isteyenlere konut sahipliği yapıyor. Bize bu idealizmi aşılayan Nevzat Metin’i de sonsuz sevgi ve hürmetle anıyoruz. Çabucak çabucak her alanda chatgpt ve yapay zekayı görebiliyoruz. Bilhassa sanatla buluşması da büyük bir merak ögesi oluşturdu. Sizce şu anda yapay zeka ve sanatın nasıl bir buluşması var ve ileride bu durum nereye evrilir?
Teknoloji hayatımızın her alanına sirayet etti. Pandemi sürecinde ise çok barizleşti.
NFT hatırlayalım, hatırlayalım diyorum zira birinci zamanlardaki tesiri artık yok. Yapay zeka’da bu türlü olur mu bilemem. Lakin şu bir gerçek telefonun birinci bulunduğu vakitlere gidin, periyodun insanlarının bu gelişimi karşılamaları nasıl oldu? Her vakit yeni olanın ürküten bir yanı vardır. Sorun onu nasıl hayatımıza entegre ettiğimiz. Yapay zeka ve sanatın buluşması sanatçı, izleyici ile tanışma basamağında. İleride ne olur bilemem yalnızca bir öngörü olarak diyebilirm ki nasıl ki sinema için 7. sanat diyebiliyoruz bakarsınız AI için 8.sanat diyebiliriz.
