Uyku bozukluğu çeşitleri, yaşa, cinsiyete ve kimi hastalıklara bağlı olarak değişebiliyor, tedavi edilmezse ömür akışını hayati sorunlara neden oluyor.
Uzman Tabip Firdevs Kuserli, uyku bozukluklarına dair merak edilenleri anlattı. Kuserli, pek çok çeşitte uyku ile bağlı bozukluğun olabileceğini belirterek, “Bir kısmı uykuya dalma yahut uykuyu sürdürme zahmetine yol açarken; öbürleri çok ahenge ile alakalı olabilir. Gece uyku kalitesinin bozulması gündüz çok uykululuk ile sonuçlanabilir. Kimi durumlarda bedenin biyolojik saati ve uyku ritmi bozulabilir, gece uykusu gündüze kayabilir, şahısların uyuması gereken periyotta uyuyamamasına, uyanık kalmaları gerektiğinde de uykulu olmalarına neden olur. Uykuda bacaklarda atmalar, olağandışı kas kasılmaları, uykuda yürüme, altını ıslatma, kabuslar, uyku terörü üzere başka sıkıntılar da uyku bozuklukları sınıfına girer. Uyku ile alakalı teneffüs bozuklukları ise en sık görülen ve hayatı tehdit edici boyutta olabilen uyku bozukluklarıdır” sözlerini kullandı.
UYKU APNE SENDROMU
En çok merak edilen mevzulardan birinin uyku apnesi olduğunu aktaran Kuserli, “Uyku apne sendromu, ‘uykuda nefes durması hastalığı‘, ‘obstrüktif uyku apne sendromu‘, en sık görülen uyku bozukluğudur. Derin uyku sırasında tüm beden kasları üzere üst teneffüs yolları kaslarının da gevşemesi ile bu kasların denetimi bozulur. Bunun sonucunda lisan kökü ve aşağısında hava yolunda kapanma meydana gelir. Kapalı hava yolunu zorlayarak açmaya çalışan bireyde gürültülü teneffüs ile birlikte horlama belirir. Bu sırada tıkanmaya bağlı olarak akciğerlere giden hava ölçüsü ve kandaki oksijen azalır” değerlendirmesinde bulundu.
Kuserli, birtakım rahatsızlıkların ve sıhhatsiz ömrün da uyku apnesini tetikleyebildiğini belirtip, “Boğazda büyük bademcik olması, damak yapısının aşağıda yerleşmesi üzere darlık oluşturan nedenler ile çok kilo, sigara ve alkol tüketimi üzere durumlar da horlamayı ve uykuda nefes durmasını arttırır” dedi
Kuserli, uyku apnesinin belirtilerini sıraladı, sıklıkla orta yaş ve üzerinde görüldüğünü aktardı. En sık görülen belirtinin, horlama ve ortalarda kesintiler; yani nefes durması (tanıklı apne) olduğunu belirten Uzman Tabip Kuserli, şu açıklamada bulundu:
“Nefes durması uyku sırasında hastalığın şiddetine bağlı olarak belirli aralıklar ve müddetlerle gelişir, buna bağlı olarak şahısta kandaki oksijen oranında düşme gelişir. Muhakkak bir kritik eşik bedeline ulaşıldığında kişinin beyninde uyanıklık hali gelişir ve bu gece uzunluğu tekrarlayarak devam eder. Bu uyanıklık atakları kısa periyodiktir ve sabah hatırlanmazlar; ancak bunlar dışında da hastada tam uyanıklık ve sık idrara çıkma gelişir. Bu da uykunun bölünmesine neden olur.
Gece zihinsel ve bedensel dinlenme gerçekleşmediği için hasta sabah yorgun uyanır. Çoğunlukla sabah baş ağrısından yakınır. Gün içi uykuluk hali, dikkat bozukluğu, yorgunluk, gerginlik ve hafıza sorunları yaşar. Bu durum sıklıkla trafik ve iş kazalarının yaşanmasına neden olmaktadır.”
TEDAVİ EDİLMEYEN UYKU APNESİNDE ‘İNME’ RİSKİ
Uyku esnasından yaşanan sorunların fizikî sıhhati da tehdit ettiğini belirten Kuserli, “Uyku esnasında teneffüsün durması ve kandaki oksijen düzeyinin kritik düzeylere düşmesi, derin uykuya geçişe müsaade vermez. Derin uyku sırasında gevşeyen ve yenilenen sistemlerde bu süreç aksar. Gece kan basıncı yükselir ve kalbin iş yükü artar. Gerilim hormonunun daima salınımı ile kilo alımı, şeker regülasyonunda bozulma, cinsel fonksiyon bozukluğu gelişir. Tüm bu tesirler uykuda kalp krizi ve beyin felci (inme) üzere hayatı tehdit edici ikincil sonuçlar doğurur” dedi.
UYKU BOZUKLUKLARINDA TEŞHİS VE TEDAVİ
Uyku apnesi teşhisinin nasıl konduğuna ait kıymetlendirme yapan Kuserli, “Uyku bozuklarının tümü uyku laboratuvarlarında teşhis edilir. Hastalar, tanısal hedefli bir gece uyku laboratuvarında yatırılır. Uyku mühletince hem kamera ile takip edilir hem de aygıtlarla kişinin uyku sırasındaki ölçülebilir tüm işlevler kayıt altına alınır. ‘Polisomnografi’ ismi verilen bu kıymetlendirme sırasında beynin elektriksel aktivitesi kayıtlanır. Bu yolla kişinin olağan uyku evrelerine kâfi kalite ve müddette girip girmediği tespit edilir. Bu sırada soluk alıp verme hali, müddeti, kandaki oksijen ölçüsü ve kalp atımları izlenir. Tekrar bacak kaslarının kasların kasılması, olağandışı hareketleri, karın kaslarının ve çene kaslarının hareketleri hassas biçimde kayıtlanır. Böylece uyku bağlı tüm durumlar objektif olarak dokümante edilir” sözlerini kullandı.
Kuserli, tedavi formüllerinin altta yatan nedenlere ve hastalığın şiddetine nazaran belirlendiğinin altını çizerek, “Obstrüktif uyku apne sendromu tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hastalığın hafif şiddette olması ve hastada eşlik eden başka ek risk faktörlerinin olmaması durumunda damak-dil kökü ile ilgili cerrahi teşebbüsler yahut kilo denetimi üzere tedavi usulleri yardımcı olabilir. Ağız içi kemik-diş sorunları olan hastalarda diş hekimliği tarafından düzenlenen ağız içi aygıtlar da tedavide kullanılabilmektedir. Fakat hastalığın orta yahut şiddetli olması durumunda ya da hastada eşlik eden öteki risk faktörlerinin olması durumunda ise ‘maske ile basınç tedavisi’ uygulanmalıdır. Farklı tipte aygıtlar ve basınçlar ortasından, hasta için en uygun olan tedavi seçeneği belirlenir ve hastanın uyku boyunca basınçlı hava veren maske ile uyuması istenir. Her ne kadar ahenk meseleleri yaşansa da hastalık ve riskleri hakkında bilinçlendirilen hastalar, faal bir tedavi ile hastalık ile bağlantılı şikayetlerden ve hayati risklerden korunmaktadırlar. Hastalığın ilaç ile tedavisi yoktur. Sigara ve alkol tüketimi azaltılmalıdır” tabirlerini kaydetti.
