İnsan bedenindeki sirkadiyen ritim ismi verilen düzenleyici sistem, dahili saat üzere gün uzunluğu uyanık, geceleriyse uykulu hissedilmesini sağlar. Her gün birebir saatlerde uyumak ve uyanmak, iç saatin nizama girmesini sağlar. İnsan ömrünün en az 1/3’ünü uykunun oluşturduğuna belirten uzmanlar, yetişkinler için her gece 7 ila 9 saat uyumanın kural olduğunu lisana getiriyor.
Nöroloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Emir Ruşen, bununla birlikte çok sayıda insanın günlerce ya da haftalarca devam eden akut uykusuzlukla çaba ettiğine dikkat çekiyor.
Bu devirlerin çoklukla gerilimin yahut travmatik bir durumun tetiklemesiyle ortaya çıktığını söyleyen Dr. Buyruk Ruşen, “Bu durum kısa vadeli ve geçicidir. Ancak birtakım bireyler, bir aydan daha fazla mühlet uykusuzluk periyodu yaşayabilirler. Yetişkinlerin yaklaşık yüzde 50’si uykusuzlukla karşı karşıya kalabilir. Klinik hadiselere nazaran her 10 bireyden 1’i kronik uykusuzluktan şikâyet eder. Bayanlar ise erkeklerden yaklaşık iki katı daha fazla uykusuzluk çekerler. Gençlerden çok de yaşlılarda daha yaygındır” açıklamalarını yaptı.
“80’İN ÜZERİNDE UYKU HASTALIĞI ÇEŞİDİ VAR”
Dr. Buyruk Ruşen açıklamasında kâfi uyku alınamamasının değerli tıbbi sonuçlar doğurduğunu belirtti. Bireylerin metabolizmalarına önemli ziyan verdiğini söz ederek, yüksek tansiyon, bağışıklık sisteminde zayıflama, dikkat eksikliği, yorgun hissetme, buna bağlı olarak iş performansında düşüş üzere günlük hayatı olumsuz etkileyen sonuçlarına dikkat çekti. 80’in üzerinde uyku hastalığı çeşidi olduğuna da değinen Dr. Buyruk Ruşen, “Başlıcaları uyku bozuklukları, uykusuzluk, uykuya dalamama, erken uyanma, çok uykululuk uyurgezerlik, huzursuz bacak sendromudur” dedi.
DÜZENLİ UYKU İÇİN PÜF NOKTALARI
Düzenli uyku için alınabilecek kolay lakin tesirli tedbirlerden de bahseden Dr. Ruşen, “Yatmadan evvel dinlenmek için kendinize 30-45 dakika verin. Böylelikle bedeniniz ve zihniniz rahatlayıp uykuya hazır hale gelir.” tavsiyesinde bulundu. Konuşmasında uyku tertibi üzerinde beslenmenin de değerli bir yeri olduğunun altını çizen Dr. Ruşen, Akdeniz diyetinin uyku kalitesi ve müddetini artıran bir sağlıklı beslenme modeli olduğunu söyledi. “Akdeniz diyeti, sağlıklı yağ örüntüsüne sahip, antioksidan ve lif içeriği yüksek bir diyet olarak tanımlanıyor. Bu diyetin genel örüntüsüne baktığımızda zeytin ve zeytinyağından güçlü, zerzevat, meyve, kuru baklagil ve tam tahıllar ile sert kabuklu kuru yemişleri içeren, ayrıyeten orta seviyede süt ve süt eserleri, yumurta, tavuk tüketiminin de yer aldığı bir beslenme modelidir. Beslenmenizde bunlara yük verin” halinde söz etti
YATMADAN EVVEL BUNLARI YEMEYİN
Dr. Ruşen, yapılmaması gerekenlere de dikkat çekerek, tekliflerine şöyle devam etti:
“Yatmadan evvel yüksek karbonhidratlı yemekler yemeğin. Bunlar uykuya daha süratli dalmayı sağlamasına karşın dinlendirici bir uykuya mâni olur. Yağ oranı yüksek yemekler ise daha derin ve dinlendirici bir uykuyu teşvik edebilir. Yani toplam kalori tıpkı olsa da yüksek karbonhidratlı-düşük yağlı bir yemek uyku kalitesini düşük karbonhidratlı-yüksek yağlı bir yemeğe kıyasla değerli ölçüde azaltır. Yeniden de akşam yemeğinde yüksek karbonhidratlı bir öğün istiyorsanız, sindirime kâfi vakit ayırmak için yatmadan en az 4 saat evvel yemelisiniz.”
ALKOL, SİGARA VE KAFEİN TÜKETMEYİN
Ayrıca çay, kahve ve gazlı içecek cinslerinin uykuya yakın vakitte tüketilmesinin zararlarına değinen Dr. Ruşen, kişinin uykuya dalma konusunda sorun yaşamasına neden olacağına vurguladı.
MAVİ IŞIK NEDIR, NASIL YAYILIR?
Bir öbür konunun ise mavi ışığa maruz kalmamak olduğuna dikkat çeken Dr. Ruşen, “TV izlemek, görüntü oyunları oynamak, cep telefonu kullanmak ve olağan toplumsal ağlar, uykuya dalmanızın ve uykuda kalmanızın önündeki en güçlü pürüzler. Bunun en değerli nedeni elektronik aygıtların melatonini baskıladığı tespit edilen mavi ışık yaymasıdır. Ayrıyeten bu aygıtları kullanmak, zihninizi faal ve meşgul fiyat. Uyurken tüm elektronik aygıtlarla ilişkiyi kesmeniz, bilgisayarları ve cep telefonlarını yanınızdan uzaklaştırmanızda yarar var” diye konuştu.
