Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’nden Dr. Öğr. Üyesi Naziye Gürkan, 26 Eylül Dünya Doğum Denetim Günü münasebetiyle doğum denetim metotları (kontrasepsiyon) hakkında bilgilendirmede bulundu.
Kontrasepsiyon usullerinin çeşitli olduğunu ve bireyin muhtaçlığına ya da tercihine nazaran seçilebileceğini söyleyen uzmanlar şu noktalara değindi:
“İdeal bir doğum denetimi formülünden beklenen özellikler; yöntemin yüzde 100 tesirli olması, inançlı olması, yan tesirinin olmaması, kullanıcının denetimi altında olması, istendiği vakit bırakılabilmesi, doğurganlığa dönüş olabilmesi, uzun mühlet tesirli olması, HIV ve başka cinsel yolla geçen hastalıklardan (CYBH) gözetici olması olarak sayılabilir. Tüm dünyada kontraseptif formül kullanımı yüzde 63 olarak varsayım edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 72, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 61’dir. Gelişmiş ülkelerde en fazla kullanılan yollar doğum denetim hapları ve kondomdur. Gelişmekte olan ülkelerde ise en fazla tüp ligasyon ve rahim içi araç kullanılmaktadır” dedi.
“CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLARDAN KORUMAZ”
En sık kullanılan prosedürlerin bariyer metotları, hormonal metotlar olarak gruplandırıldığını tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Gürkan, “Hormonal teknikler; doğum denetim hapları, cilt altı implantlar, enjeksiyon yoluyla kullanılan (enjektabl) formlar ve hormonlu spiraller olarak çeşitlidir. Hormon salınımı yoluyla bayanda yumurtlamayı önlerler yahut servikal mukusu kalınlaştırarak sperm blokajını sağlarlar. Doğum denetim hapları (oral kontraseptifler) epey yaygın kullanımdadırlar. İçeriğindeki sentetik hormonlar sayesinde hem adetleri düzenler hem de yumurtlamayı engelleyerek gebeliği önlemeye yardımcı olurlar. Pek çok farklı tipi vardır. Kimileri hem östrojen hem de progesteron içerirken öteki bir kısmı yalnızca progesteron içerir. Elbette her ilaç üzere bunların da potansiyel yan tesirleri bulunmaktadır. Şahıstan bireye değişmekle birlikte en sık bulantı, göğüs hassasiyeti, adet siklus değişiklikleri gözlenebilir. Çok kıymetli bir detay ise doğum denetim haplarının cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumadığıdır. Şayet kullanıcı CYBH için risk altında ise bundan korunmak için ek olarak kondom da kullanmalıdır” diye konuştu.
Koruyucu tedbirlerden de bahseden Gürkan, şu halde konuştu:
“Bariyer sistemleri hem gebelikten hem de cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kollayıcıdır. Hem bayan hem de erkek tarafından kullanılabilir ve spermle yumurta ortasında fizikî bir bariyer oluştururlar. En sık kullanılanı kondomdur. Lateks ya da poliüretan gibisi bir malzemeden yapılırlar. Kullanımı ve temini kolaydır ve hakikat kullanıldığında epey efektiftir. Şayet kondom kullanımı tercih edilmiyorsa çiftler ortasında o vakit bariyer usul olarak diafram ya da servikal kap da kullanılabilir. Bu küçük fleksıbl bir araçtır ve bağlantıdan çabucak evvel serviksi yani rahim ağzını kapatacak biçimde yerleştirilir. Böylelikle spermlerin uterusa ulaşması engellenir. Elbetteki bariyer metotların koruyuculukları kesin değildir ve ek korunma teknikleri olarak hormonal kontraseptifler ya da geri çekme üzere klâsik yollar de kullanılmalıdır. Rahim içi araçlar küçük, T formunda ya da balık kılçığı biçiminde olabilirler ve rahim içine yerleştirilirler. Esas 2 tipi vardır: Hormonlu ve bakırlı. Hormonlu olanlar her gün sistemli olarak az ölçüde progesteron hormonu salgılarlar ve servikal mukusu kalınlaştırıp rahim duvarında yani endometriumda incelme sağlarlar. Mukus kalınlaşınca spermin yumurtaya ulaşması zorlaşır, endometrium incelince ise fertilize olan yumurta rahim içine yerleşemez. Bilhassa adet kanamaları ağır olan bayanlarda hormonlu spiraller tercih edilmelidir. 5 yıllık müdafaa sağlarlar. Bakırlı olanlar ise rahim içinde spermler için toksik bir ortam oluştururlar ve fertilizasyonu önlerler. 10 yıllık muhafaza sağlarlar.”
“KALICI BİR KORUNMA SİSTEMİ TÜP LİGASYONU”
Kalıcı usullerden de bahseden Dr. Öğr. Üyesi Gürkan, “Artık çocuk dileği olmayan ve kalıcı bir korunma metodu isteyenlerde tahlil tüp ligasyonudur (tüplerle rahim ortasında olan ilişkinin kesilmesi). Cerrahi olarak tüpler kesilir ve bağlanır. Süreç ekseriyetle kapalı teknikle yani laparoskopik olarak yapılır. Sezaryen ameliyatı sırasında rahim onarıldıktan sonra da yaklaşık 10 dakika sürecek bir süreçle tüpler bağlanabilir. Bu biçimde spermler uterin kaviteden (rahim içinden) tüpler yolu ile yumurtaya ulaşamayacağından döllenme gerçekleşemez. Tüplerin bağlanması, over kanseri için de hami bir faktördür. Hastanın genital işlevlerinde rastgele bozulmaya neden olmaz. Bu sürecin erkeklerdeki karşılığı ise vazektomidir. Unutulmamalıdır ki, farklı metotlar farklı aktiflik oranlarına sahiptirler ve yan tesir potansiyelleri de farklıdır. Sizin için en uygun formülü bu bahisteki uzman hekiminiz belirleyecektir” sözlerini kullandı.
