Uzmanların yaptığı araştırma, şimdi kanamadan evvel teşhisi konmuş anevrizmaların hangisinin kanama riskinin yüksek olduğunu ve bir an evvel açık yahut kapalı sistemlerle tedavi edilmesi gerektiğini ortaya koydu.
Beyin damarlarının kesişim noktasında, damar duvarının tansiyon, kolesterol üzere sebeplerle zayıflayıp incelmesi sonucu oluşan baloncuklara anevrizma ismi veriliyor.
Henüz yırtılıp kanamadan teşhis edilebilirse, tedavisi cerrahi ya da daha sıklıkla girişimsel sistemlerle yapılıyor. Kanamadan tedavi edilen anevrizma hastalarının ömür bahtları çok daha yüksek oluyor. Fakat baloncuğun yırtılmasıyla meydana gelen beyin kanamaları, beyin cerrahi alanının en korkulan tablolarından birini oluşturuyor. Bazen, şimdi kanamadan anevrizması tespit edilmiş olan hastaların, farklı hekimlerden görüş almak istemesi ya da çeşitli sebeplerle, tedavisi ertelenebiliyor.
“İSTATİSTİKİ OLARAK YALNIZCA BİR HASTA HAYATTA KALABİLİYOR”
Anevrizmanın yırtılarak oluşturduğu ‘subaraknoid kanama’ ile birlikte hasta için geri sayımın başladığına işaret eden Doç. Dr. Murat Şakir Ekşi, ” Anevrizmalar beyin damarlarının kesişim bölgesinde baloncuk meydana gelmesi. Bu baloncuklar damar duvarının vakitle kolesterol damar sertliği ve yüksek tansiyonla birlikte damar duvarının zayıflaması ve bu zayıflayan kısımda basınç tesiriyle baloncuk oluşması durumudur.” biçiminde konuştu.
Her 100 kişinin 3-8’i ortasında anevrizma olabildiğini belirten Doç. Dr. Ekşi, “Bu anevrizmalar altta yatan hastalıkların da tesiriyle büyüyebilir ve nihayetinde patlayabilir. Biz bunu beyin kanaması olarka nitelendiriyoruz. Çok tehlikeli bir süreç, her 4 hastadan bir adedini ne yazık ki olay anında kaybediyoruz. Geri kalan 3 hastanın birisi yolda, kalan 2 hastanın biri ise hastanede kaybediliyor. Yalnızca bir hasta hayatta kalabiliyor istatistiki olarak. Beyin cerrahisinin en büyük, en değerli, en ölümcül hastalığını teşkil ediyor” dedi.
Henüz kanamadan teşhis konabilmiş anevrizmalarda iki türlü yaklaşım izlediklerini anlatan Doç. Dr. Ekşi, “Açık ya da kapalı formüllerle müdahale edilir. Kapalı müdahalede girişimsel olarak kasık ya da koldan girilerek kalp anjiyosu oluyormuş üzere anjiyo yapılıyor. Bu da esasen rutin tetkikler ortasında istenen bir şey. O sırada hastanın sineması ve kliniği uygunsa, tıpkı süreç sırasında ya da çabucak sonrasında girişimsel nöroradyoloji tarafından bu anevrizmalar kapatılıyor” tabirlerini kullandı.
“Kanama olmadan, hayati risk daha ortaya çıkmadan, müdahaleyi ne vakit yapmalıyız? Bu net değil literatürde, kesin bir bilgi yok. Biz de kendi hastanemizin beyin cerrahisi kliniğinde müdahale ettiğimiz, ön beyin bölgesindeki kanamış ve kanamamış anevrizmaların hangilerinin kanamaya daha yatkın olduğunu, hangilerinin kanamasının daha geç devirde gerçekleştiğini ayırt edecek biçimde bir çalışma yaptık. Bunun için literatürdeki misal çalışmaları da tek tek tarayıp tahlil ettik. Bu hastaların ne vakit ameliyat olup olmaması gerektiği konusunda daha net bilgi vermek açısından kıymetli bir argüman ortaya koymuş olduk.”
ANEVRİZMA RİSKİNİ ARTIRAN ETKENLER
Araştırma için 107 hastanın datalarını değerlendirdiklerini vurgulayan Doç. Dr. Ekşi, şunları anlattı:
“Hastaların ön beyin bölgesindeki anevrizmalar (Acom) bir kısmında kanamış, bir kısmında kanamamıştı. Yaptığımız tahliller, bu baloncukların üzerinde yeni bir baloncuk oluşabildiğini ve bu halde ‘yavrulu’ anevrizması olanların kanama ihtimalinin 3 kat daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Her saptanan yeni anevrizmanın beşte birinde, bu yavru anevrizma mevcut. Bu da kanama oranını artıran bir faktör. Bunun yanı sıra, (eskiden de olsa) hastanın sistemli bir sigara içme hikayesi olmuşsa, kanama ihtimali yüzde 70 artırıyor. Ayrıyeten genç yaş da riski yüzde 5 artırıyor. Hasebiyle hasta ne kadar gençse, bilhassa 50 yaş altındaysa, anevrizmasının kanama ihtimali daha fazla.”
“DOKTOR HEKİM DOLAŞIRKEN KANAYABİLİR”
Asıl amaçlarının 50 yaş altında görülen anevrizmalara kanamadan müdahale edilmesi olduğunu kaydeden Doç. Dr. Ekşi, bunun nedenini ise şu ihtarlarla anlattı:
“Bizim asıl emelimiz bu genç popülasyonda saptanan anevrizmalar. Zira çalışmamız da gösterdi ki, onlar daha yüksek risk altında. Hasebiyle bu kriterleri taşıyan, yani bir halde anevrizması teşhis edilmiş (ve var olan baloncuğunun üzerinde öteki bir yavru anevrizma daha bulunan) hastaların kanama riskinin yüksek olduğu konusunda ikaz edilmesi, riskin altının çizilmesi gerekiyor. Bu biçimde en erken müddette açık ya da kapalı prosedürlerle var olan anevrizmanın tedavi sürecinin planlanması kıymet taşıyor. Bazen hastalar emin olmak için birkaç farklı tabibe gitmek isteyebiliyorlar. Biz daha evvel bu türlü bir durumla da karşı karşıya kaldık. Hastamız sinemaları ile öteki hekimlerden fikir almak istedi. Hekim doktor dolaşırken beyin kanaması meydana geldi. Müdahalesini yaptık kanadıktan sonra hasta kurtuldu. Lakin herkes bu kadar şanslı olmayabilir.”
ENSEDEN BAŞLAYAN BAŞA YAYILAN ŞİDDETLİ AĞRILARA DİKKAT
En büyük belirtisi şiddetli baş ağrısı olan beyin anevrizmalarında her vakit net, ayırıcı bir teşhis olamayabileceğini de söyleyen Doç. Dr. Ekşi, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Anevrizmanın maalesef kendine has, direkt bir bulgusu olmuyor. Çok nadiren, sızdırma şekli, ani olmayan kanamalar gerçekleşebiliyor. Bu durumda enseden başlayan, başın her yerine yayılan şiddetli ağrılar başlıyor. Bu belirti anevrizmaya mahsus bir durumdur. Bu bu türlü bir şikayette hasta, baş ağrısını öbür hastalıklarla da ilgili olabilir diye düşünebiliyor. Lakin bu, olağan baş ağrısı üzere olmaz. İvedilikle en yakın sıhhat kurumundaki nöroloji ya da beyin cerrahisi uzmanının değerlendirmesine yarar var. Daha da değerli bir şey, örneğin uzun müddettir takipli migren hastası bir kişi, bu ağrıyı migrenden kaynaklanıyor da sanabiliyor. Migren hastalarının da ne vakit ki ağrılarında karakter değişimi olursa, tabiplerine kesinlikle başvurması gerekiyor.”
