Türkiye’nin çektiği yabancı direkt yatırımlar, salgın periyodu dışında son yılların en düşük düzeylerinde seyrediyor. Yatırımlar içindeki gayrimenkul tartısı da devam ediyor.
Ocak-Mayıs devrinde Türkiye’ye net yabancı sermaye girişi 2 milyar 3 milyon dolar oldu. Bu fiyat sermaye, gayrimenkul, küme şirketlerinden borç vb. öteki yatırımlar üzere toplam gelen ve giden yatırımların netleştirmesiyle oluşuyor.
Sadece sermaye nitelikli yatırımları bahis alan direkt sermaye girişine bakıldığında, Türkiye’ye Ocak-Mayıs periyodunda 2 milyar 181 milyon dolarlık sermaye girişine karşılık, 2 milyar 4 milyon dolar sermaye çıkışı oldu.
Son yıllarda düşük seyreden yabancı direkt yatırımlarda Ocak-Mayıs devrinde düşüş eğilimi sürdü.
Göreli olarak geçmişe kıyasla yüksek olan Türkiye’den yurt dışına yapılan direkt yatırımlarla birlikte, yılın birinci 5 ayı sonunda ayrıntı datalarda, tasfiye edilenler düşüldükten sonra çıkışın neredeyse Türkiye’ye gelen yatırım kadar olduğu gözlendi.
Ödemeler dengesinde yabancı direkt yatırımlara yönelik istatistiklerde gayrimenkul, tasfiye, mevcut şirketlerin borç ve alacakları üzere ayrıntı bilgiler yer alıyor ve bunların gelen ve giden yatırımlar olarak netleştiriliyor.
Türkiye’ye toplam yatırımlarda yatırımlar olumlu durumda bulunuyor.
Ancak yalnızca sermaye girişlerine bakıldığında Türkiye’den dışarıya yapılan yatırımlar ile Türkiye’ye yapılan yatırımların oranında son yıllarda yükseliş görülüyor. Ocak-Mayıs devrinde bu oran yüzde 92’ye kadar yükseldi. Tasfiyeler de dışarıda bırakılarak Türkiye’ye gelen fiyatlar dikkate alındığında ise oran yüzde 90,9 olarak gerçekleşti.
2023’te yabancı direkt yatırımların görünümü değişecek
Türkiye’nin iktisat siyaset ve programını değiştirmeye hazırlandığı bugünlerde, yılın kalanında Türkiye’de faaliyetteki milletlerarası şirketlerin 7 milyar dolarlık bir yatırım yapmaya hazırlandığı belirtilmişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in akabinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Körfez ülkelerinde yatırımcı çeşidine çıktı.
Hem ihracat hem de direkt yatırım olarak beklentiler, 20 ile 30 milyar dolarlık bir aralıkta dillendiriliyor.
Bunun 2023’e karşılık gelecek fiyatı, son yıllarda 7-10 milyar dolar bandına yerleşmiş yabancı direkt yatırımlar fiyatını artıracak.
Türkiye, bilhassa Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile özelleştirme dahil şirket iştirak ve satışları, yeni yatırımlar ve gayrimenkul alanında bir dizi görüşme gerçekleştiriyor. Suudi Arabistan ile yatırımların karşılıklı korunması mutabakatı da imzalandı. Bu ülkelerden yıllara dağılacak halde 20 ila 30 milyar dolarlık bir direkt yatırımın sağlanabileceği lisana getirilmişti. Bu fiyatların bir kısmının 2023 içinde gelmesi bekleniyor.
63 vilayette 1169 mahallede yeni yabancı kaydı durduruldu
Yurt dışında yerleşik bireylerin Türkiye’de edindikleri gayrimenkuller, ödemeler istikrarı içinde izleniyor.
Bu kalemde son yıllarda 4 milyar doların üzerinde alımlar gözleniyordu. Bunlar ortasında süreksiz müdafaa altındaki şahıslar, sığınmacı ve göçmenler de bulunuyor. Türkiye’de Hatay, Mardin ve Kilis vilayetleri dışında bütün vilayetlerde gayrimenkul alınabiliyor.
Ancak çeşitli periyotlarda kayıtlı yabancılar yerleşik nüfusun yüzde 20’sini aştığında ilgili mahallede yeni müsaadeler durduruluyor. İçişleri Bakanlığı, Türkiye’de ortasında İstanbul’daki 54 mahalle de bulunan, 63 vilayette 1169 mahallede oturma müsaadesi olanlar dışındaki statülerde yabancı kaydı yapılması durdurdu.
Bu kararların satışları etkileyebileceği belirtiliyor.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
