14 Mayıs sonrası ülkenin gözü kulağı 2.tur stratejilerinde. Seçim öncesi muhtemel simülasyonlarda birinci atılım Kılıçdaroğlu’ndan geldi. “Soğandan S.Oğan’a geçti.” Geçmişten çok geç de olsa ders çıkartan muhalefet liyakat eksikliğini kendi içinde gördü, AKP ise “zaferimsi” bir açıklamayla ikinci tıp öncesi ruhsal avantajı almaya çalıştı.
Önümüzdeki seçimi kazanan ayriyeten çözülmeye muhtaç bir ekonomik kriz de kazanmış olacak. Dolar kuru baskılanmaya devam edecek mi? KKM ne olacak, resmi bilgi olmayan BOTAŞ ve Gazprom doğalgaz mutabakatı üzere sualler de başımızda dönen öteki sorunlar.
“Atı alan Üsküdar’ı geçti” cümlesi 2017 referandumunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kullandığı tabir olarak tarihe geçti. 28 Mayıs’a ramak kala iktisat röntgeni ne halde? İktisat idaresi atı da Üsküdar’ı da KKM’ye koymuş durumda.
Liralaşma stratejisi mi?
Son yılların sembol kelamlarından:
Tek Millet.
Tek Bayrak.
Tek Vatan.
Tek Devlet.
Artık buna “Tek Yatırım aracını” da ekleyebiliriz. Haberimizi inceleyelim:
“TCMB nakit avans ve kredili mevduat hesabı kredilerine yönelik menkul değer tesisi sınırlamasında 15 bin liranın üzerini dikkate alacağını tabir etti.”
Aylar evvel kredi çekerken el altından sopa gösterir üzere krediyle döviz alırsanız yatırım yaparsanız şöyle yaparız sizi tehdidinden sonra, seçime 12 gün kala dövizin artışına ket vurmak için kırk takla atmaktan öbür deva kalmaz.
Merkez Bankası üstte yazdığım kararından bir gün içinde döndü. Çok da şaşırmadım doğrusu. Çünkü Sinan Oğan’ın isteklerine boyun eğmeyeceğim dedikten birkaç saat sonra Dolmabahçe’de görüşme yaptı Cumhurbaşkanı Erdoğan. Merhum Demirel’in “Dün dündür bugün bugündür” lafını değiştirsek mi? Artık sabahtan akşama karar değişebiliyor.
Bütün olanlara karşın Merkez’in bankalara baskısı devam ediyor. Vay efendim çok kredi açma, kredi niçin bu kadar düşük, biraz yükselt üzere ültimatomlar vererek insanları yerli ve ulusal yatırım aracımız, liralaşma stratejinin en kıymetli taşı namıdiğer KKM’ye kibarca yönlendiriyor.
Kur muhafazalı en nihayetinde finansal bir enstrümandır, para siyaseti yapamazsınız. Bu ortada liralaşma demişken yabancı mevduat ve KKM toplamı bütün piyasanın %62’sine karşılık. Diğer bir deyişle dolarizasyon 2/3’ten daha fazla.
Az önce değindiğim dolarizasyonun yanı sıra birazdan bahsedeceğim çoklu kuru ve bizleri götürebileceği yerleri izah etmek gerekir.
Dolarizasyon, bir ülkede mahallî para ünitesi yerine yabancı bir dövizin kullanılması manasına gelir. Bu durumda, ülkede iki farklı para ünitesi bir ortada kullanılır. Lokal para ünitesi ve döviz, her ikisi de kabul edilen ödeme araçlarıdır. Bizde bu türlü bir durum olmasa da gidişat oraya gerçek.
Piyasada oluşan çoklu kur, bir ülkede farklı kur oranlarının tıpkı anda mevcut olduğu bir durumu tabir eder. Çoklukla döviz kurlarının serbestçe dalgalanmasına müsaade verilmeyen yahut kısıtlandığı ekonomik ortamlarda ortaya çıkar. (bkz. TCMB)
Serbest piyasa şartlarında oluşan farklı döviz kurları kullanılabilir. Bu paralel döviz kurları çoklukla resmi kurdan farklı olabilir ve hür piyasa şartlarında arz ve talebe nazaran belirlenebilir.
Özetle, dolarizasyon, ikili bir para sistemi oluşturur ve iki para ünitesi bir ortada kullanılabildiği durumlar olabilir. Lakin, ekonomik meseleler yahut kur idaresindeki sorunlar ikili kur sistemini çökerteceğinde tam bir dolarizasyona yahut tek bir para ünitesine geçiş olabilir. Biz ne vakit bunu bırakacağız yahut bırakmak zorunda kalacağız?
Arjantin çoklu kur oluşumundan uzun müddet başı ağrıyan bir memleket. Ülkemizde bilhassa son 1 ayda yoğunlukla çoklu/ikili kur haberleri geliyor. Kapalıçarşı’da ve bankalarda öbür, birtakım şirketlerde de apayrı kurdan dolar alış satış yapılıyor.
Döviz işi otomobil piyasasına benzemeye başladı. 1 milyonluk 0 otomobilin bir eski kasası sahibinde “doktordan, öğretmenden” pak başlığıyla 1.2 milyona alıcı buluyor. “Dolar 19,50 ancak bulamıyorsun ki piyasada abi, ben mesela bugün 21’e aldım…”
TCMB net döviz durumu -76 milyar dolara gelmek üzere. Çünkü net döviz rezervi son 21 yılın tabanında. Hatta seçim ikinci tıp derken seçimden sonraki 3 günde çabucak 2 milyar dolar ortadan çıkarıldı. Merkezin döviz kâğıt para stoğu yılbaşından beri yarıdan fazla insi. Öte yandan altın rezervleri yalnızca birkaç aylık dönemde 600 tondan 414 ton düzeyine düştü. Ne de olsa turizm dönemi yaklaşıyor. Koş Merkez koş…
Faiz sebep, enflasyon sonuç
Sahi Nas vardı bir orta. Faizle nasıl başa çıkılır tüm Dünya’ya gösteriyorduk. Siyaset faizini oldukça indirdik, %8,50’a kadar geldi. Pekala öteki faizler? Mevduat faizi %42 ferdi kredi faizi de %52. Elhamdülillah üstesinden gelmişiz bu faiz belasının.
Gençlerin Babala TV’ye çıkan AKP’li olarak bildiği Metin Külünk, Merkez Bankası’nı seçim öncesi finansal operasyon çekmekle suçladı. Kimseye hata atmaya gerek yok. Yalnızca birinci tıp sonucu CDS’in 700’lere dayanmasının sebebi bu iktisat idaresi. Kendi yatırımcısına tuzak kuran iktisat şürekası nasıl oluyor da kendi ayağına sıkıyor? Bu kadar güvensizliğin tek müsebbibi; tüm teamülleri yok sayarak yetkiyi mutlakıyette toplayan Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi. Laf dinlemeyen lideri vazifeden alma yetkisini veren yeni sistem nasıl oluyor da kendi içindeki operasyona seyirci kalıyor?
