Zoe Kleinman ve Philippa Wain | BBC Teknoloji Editörleri
Getty ImagesYapay zeka uzmanları ekseriyetle iki kampa ayrılır: Bunun bizim hayatımızı devasa boyutlarda güzelleştireceğini düşünenler ve bizi yok edeceğini düşünenler. Ve bu yüzden bu hafta Avrupa Parlamentosu’nda yapay zekanın nasıl düzenlenmesi gerektiği üzerine yapılacak oturum büyük ehemmiyet taşıyor.
Peki yapay zeka nasıl daha inançlı kılınabilir? Bunun önündeki beş zorluğu inceledik.
1. Yapay zekanın ne olduğunda uzlaşmak
Avrupa Parlamentosu’nun yapay zekanın tarifini yapması iki yılını aldı: “İnsanlar tarafından verilen vazifeleri yerine getirmek için içerik, iddia, tavsiye yahut kararlar üzere çıktılar üreterek etkileştiği etrafları dönüştürebilen yazılımlar.”
Bu hafta oylanacak Yapay Zeka Yasası, çeşidinin birincisi. Yasa, şirketlerin istekli iş birliğinin ötesine geçerek, uyulması gereken kurallar getirecek.
2. Global bir muahedeye varmak
Eski İngiltere Yapay Zeka Ofisi Lideri Sana Kharaghani, teknolojinin hudut tanımadığını vurguluyor.
BBC’ye konuşan Kharaghani “Bu hususta memleketler arası iş birliğine gereksinimimiz var. Bunun güç olacağını biliyorum” diyor ve ekliyor:
“Bu ulusal bir problem değil. Bu çeşit teknolojiler tek bir ülkenin sonları içinde kalmıyor.”
Fakat Birleşmiş Milletler tipinden bir milletlerarası yapay zeka düzenleme kurumu yaratmak için ortada hiçbir plan yok.
Dahası bu hususta farklı ülkelerin farklı planları var:
Avrupa Birliği, yapay zeka konusunda en sert düzenlemeleri öneriyor. Buna nazaran yapay zeka eserleri, tesirleri bakımından farklı düzeylerde ele alınacak; örneğin istenmeyen e-posta filtrelemek için kullanılan yapay zeka daha az düzenlemeye tabi olurken, hastalara kanser teşhisi koymayı kolaylaştıracak yapay zekalar daha fazla denetlenecek.
İngiltere yapay zeka düzenlemelerini mevcut kurumlara eklemlemeyi tercih edenlerden. Bu prosedürde örneğin kendisine yapay zekanın ayrımcılık yaptığını düşünen bir kişi, yeni bir kurum yerine ülkede halihazırda ayrımcılığı denetleyen Eşitlikler Komisyonu’na başvurabilecek.
ABD’de ise sırf şirketlerin istekli bir formda dahil olduğu programlar var. Yakın mühlet evvel yapay zeka üzerine yapılan bir oturumda siyasetçiler, bu alandaki düzenlemelerin yetersiz kaldığına dair kaygılarını dillendirdi.
Çin de şirketlerin yapay zeka kullandıkları yerlerde ve uygulamalarda bildirimde bulunmasını mecburî kılmayı düşünüyor.
3. Kamuoyuna itimat vermek
IBM’in Avrupa Birliği ile ilişikilerinin başında bulunan Jean-Marc Leclerc “İnsanların bir şeyi kullanması için evvel güvenmesi lazım” diyor.
Yapay zekanın insanların hayatını inanılmaz ölçüde iyileştirebileceği alanlar var. Halihazırda antibiyotikler keşfetmek, felçli insanları yürütmek ve iklim değişikliği, pandemi üzere global problemlere tahlil bulmak için kullanılabiliyor.
Peki ya iş müracaatlarını kıymetlendirmek yahut birinin suça meyilli olup olmadığını ölçmek için kullanılırsa?
Avrupa Parlamentosu her bir yapay zeka eserinin riskleri hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesini planlıyor.
Bu kuralı ihlal edenler 30 milyon euro yahut global cirolarının yüzde 6’sı ölçüsünde cezaya maruz kalabilir.
Ama yapay zeka geliştiricileri, eserlerinin nasıl kullanılabileceğini evvelce kestirim edebilir mi?
Reuters4. Kuralları kimin yazacağına karar vermek
Bugüne kadar yapay zekanın düzenlenmesi işi ekseriyetle onu geliştirenlerin insafına bırakılmıştı.
ChatGPT’yi yaratan OpenAI’ın yöneticisi Sam Altman’a nazaran büyük şirketler, potansiyel riskleri azaltmak için bu alanda düzenlemeler yapılması gerektiğini kabul ediyor.
Peki bu şirketler düzenlemeleri yapma sürecine ziyadesiyle dahil olurlarsa, insanların çıkarlarını kendi kârlarının önüne koyabilecekler mi?
Şu anda bu düzenlemeleri hazırlamakta olan siyasetçilerle içli dışlı olmak istediklerini varsayım edebilirsiniz.
Son dakika biletleri satan Lastminute.com’un kurucusu Barones Lane-Fox, bu alanda düzenleme yaparken şirketler dışındaki aktörlerin de dinlenmesi gerektiğini düşünüyor:
“Sivil toplumu, akademiyi ve bu dönüşümden etkilenen bireyleri de sürece dahil etmemiz lazım.”
5. Süratli hareket edebilmek
ChatGPT’ye milyarlarca dolar yatıran Microsoft “angaryayı ortadan kaldırmak istediklerini” söylüyor.
ChatGPT insan elinden çıkmış üzere gözüken metinler üretebiliyor ancak OpenAI’dan Sam Altman tekrar de bunun “bir kişi değil bir araç” olduğunu vurguluyor.
Sohbet robotlarının ana maksadı çalışanları daha verimli kılmak.
Bazı kesimlerde yapay zekanın yeni iş imkanları yaratma ve harikulade bir asistan olma kapasitesi var. Fakat kimi kesimlerde de iş kaybına yol açıyor.
İngiliz telekomünikasyon devi BT, 10 bin çalışanının işini yapay zekaya yaptıracağını açıkladı.
Altı ay evvel piyasaya çıkan ChatGPT ise günümüzde makaleler yazabiliyor, insanların tatil planlarını hazırlayabiliyor ve profesyonel imtihanları geçebiliyor. Bu tıp lisan bazlı modeller günümüzde inanılmaz bir süratle gelişiyor.
Avrupa Birliği’nin Yapay Zeka Yasası’nın 2025’e kadar yürürlüğe girmesi bekleniyor. AB Teknoloji Komiseri Margrethe Vestager’e nazaran bu çok geç.
Vestager bu yüzden ABD ile birlikte, şirketlerin o vakte kadar istekli olarak kullanabilecekleri bir kod hazırlıyor. Bu kod birkaç hafta içinde tamamlanabilir.
