“Özetle, kainatın bir istikameti var ve bizim de ona katılmamız gerekiyor. Soyut, ahlaki bir bakış açısından yapılacak ‘doğru’ şey olduğu için değil, evrimsel ve bilişsel bir bakış açısıyla yapılacak ‘en uygun’ şey olduğu için.”
-Brett Andersen
Öngörüleri yanlış çıkan bireylerin iki türlü açıklaması olabilir. Birincisi; yanıldığını kabul etmek, sebeplerini anlamaya çalışmak ve kusurlardan ders çıkarabilmek. İkincisi ise; ben haklıyım ancak piyasa yanlış demek.
Birincisi, bizim daha makul bulduğumuz bir karşılık. Gerçekten biz S&P500 endeksi için 4200’yü geçmesi güç derken, endeks 4600 civarına kadar yükseldi.
Bu neden oldu? Risk olarak gördüğümüz resesyon gerçekleşmedi ve genel olarak şirketlerin kar gerçekleşmelerinde önemli bir gerileme yaşanmadı. Ayrıyeten enflasyonun baz tesiriyle gerilemesi öngörümüz hakikat çıkmasına karşın, piyasaların ve FED’in yüksek düzeylerde yapışkan çekirdek ve hizmet enflasyonuna daha fazla ehemmiyet vereceklerini varsayım ediyorduk.
Ayrıca, finansal şartlardaki gevşemeye FED’in daha fazla reaksiyon vermesini bekliyorduk. FED Lideri Jerome Powell’ın finansal şartlar konusunu nasıl ele aldığını ve bunun FED siyaset toplantısının en kıymetli tarafı olacağını düşünmüştük. Powell ise bu bahse fazla girmekten kaçınarak, piyasalarda yaşanan coşkuyu bozmamaya çalıştı.
Sonuç prestijiyle, birtakım bilim beşerlerine nazaran uygarlık tarihimizin şimdiye kadarki en sıcak ayı olan Temmuz’u, piyasalaroldukça başarılı bir biçimde geçirdi.
Peki bundan sonra ne olur? Öngörümüzün yanlış çıkmasına karşın global boyutta borsalarda risk getiri görünümünün cazip olmadığını düşünüyoruz. Tarihî olarak değerlemeler, birçok metriğe nazaran doygun görünüyor. Bilgiler topyekûn o istikamette olmasa da şimdi resesyon ihtimali bizce küçümsenmemeli. Pay senedi değerlemeleri resesyon değil, yumuşak bir inişi değil, devam eden bir genişlemeyi ve eş vakitli mali gevşemeyi fiyatlıyor.
Burada kendi kendini büyüten bir etkileşimden bahsetmek mümkün. Yükselen varlık enflasyonu, tüketici beklentilerini ve daha fazla tüketimi kamçılıyor. Michigan Üniversitesi’nin şimdiki ekonomik şartlar alt endeksi, aşağı üst son iki yılın en yüksek düzeylerine geldi.
Şimdiye kadar konumlardaki pozisyonlandırma olsun, uyumsuzluklar, volatilite göstergeleri olsun birçok taktiksel metriğe nazaran piyasa aşırılıkları ve dönüş riski her gün artıyor. Lakin aşağı istikametli hedge’ler yani müdafaalar için talep eksikliği gözüküyor. Gerçekleşen volatilite de tabanlarda ve adeta gerilmiş bir yay üzere duruyor. Bunlar rehavetin işaretleri.
Piyasalar güya bir yol ayrımına yanlışsız gidiyor
Borsaların rallisi devam ederken, iki tip farklı risk var. Sol kuyruk riski; iktisadın sakinliğe girmesi ve şirket karlarının ve değerlemelerin bundan olumsuz etkilenmesi. Bir de, üstte da değindiğimiz sağ kuyruk riski var. Yani finansal şartlardaki gevşeme, -örneğin pay senedi rallisinden gelen servet etkisi- bilhassa ABD’deki üst-orta gelirli tüketiciler ortasında tüketimi artırabilir ve talep istikametli enflasyonu yükseltebilir.
Finansal şartların ne kadar gevşek olduğunu görmek için de, yatırım yapılabilir (IG). Spreadler geçen hafta yani FED faiz artışları öncesi 17 ayın, en -düşük düzeylerinde süreç gördü ve yüksek getirili bono (high yield) spreadleri 15 ayın en düşük düzeylerine geriledi.
Peki bu finansal şartlardaki gevşeklik ve bilhassa daima olarak sıkı olan işgücü piyasaları ikinci tıp enflasyonist tesir riskini artırmıyor mu? Powell’ın yorumlarının bir kısmı, önemli enflasyon ve finansal istikrar risklerini küçümser tondaydı.
Şimdiye kadar 2023’ün kıssası, beklenenden daha yeterli. ABD ekonomik dataları ve yapay zekaya olan ilgide dikkate bedel bir patlama oldu. Birkaç ay öncesine kadar, esasen piyasanın getirisinin tamamı 7 megacap teknoloji payından oluşuyordu. O vakitten bu yana, yükselişe iştirak biraz genişlerken hala düşük sayılabilecek düzeyde. 2023’ün geri kalanında belirli başlı öyküler ne olacak?
ABD dışında da durum karışık. Avrupa’da büyüme yavaşlıyor, enflasyon ise yüksek kalmaya devam ediyor. Yani stagflasyonist bir durumda. Çin’e bakacak olursak, dataların birden fazla zayıf gelse de Lider Xi’nin yeni teşvik paketleri açıklayacağı beklentisi piyasalarda daha tesirli oluyor. Hakikaten Çin pay senetleri, geçen hafta yılbaşından bu yana en yeterli performansa sahip haftasını yaşadı.
Japonya’da da değerli bir haftayı geride bıraktık. Japon Merkez Bankası, getiri eğrisi denetimi (YCC) için uyguladığı bandı genişletti. Her ne kadar bandın üstüne gelmeden müdahale ettiyse de Japonya’da yaşanan enflasyon BOJ’i önümüzdeki devirde yeni önlemler getirmeye itebilir. Bilhassa bu potansiyel yeni önlemler, Japon faizlerinin seyrini öbür piyasalar açısından da daha değerli hale getiriyor. Tek sebebi bu olmasa da Japonya’da faizlerin çok düşük düzeylerde tutuluyor olması global ölçekte öteki bono faizler için bir çıpa vazifesi görüyordu. Burada yapılabilecek değişiklikler, tüm dünyayı etkileme potansiyeline sahip.
İçeriye baktığımızda, enflasyon beklentilerini optimist bulduğumuzu söz etmiştik. Gerçekten son Enflasyon Raporu’nda enflasyon kestirimleri yükseltildi. Bununla birlikte enflasyon beklentilerinin de üst revize edilmesi mümkün.
Enflasyon ve beklentilerdeki potansiyel artışa karşın, son PPK toplantısında görüldüğü üzere, PPK’nın siyaset yansısı önden yükleme yerine kademeli kalacaktır. Siyaset faizi kadar makro ihtiyati önlemlerin kullanılması da mümkündür.
Bu halde gerçekleşirse, büyüme olumsuz etkilense de, siyaset faizine bağlı faiz oranları değerli ölçüde negatif kalacak ve bu da pay senetleri için olumlu bir faktör.
Türkiye CDS spreadlerindeki güzelleşmeyle birlikte bizim piyasaları, bilhassa Eurobondlar ve pay senetleri için trend manasında olumlu olmaya devam ediyoruz. Her ikisinde de değerli kazanımlar gördük. Bu yükselişin, düz bir çizgi olarak devam etmeyeceğini, vakit zaman düzeltmeler görebileceğini ve pay senedi seçiminin daha değerli hale geleceğini kestirim ediyoruz. Geçen yılın tersine, son datalarda yabancı net alışlarını görüyoruz ki bunun devamı olabilir.
TL’nin ise yaz aylarında turizm gelirleri, daha düşük güç ithalatı, turizm gelirlerinin yıllık cari açığını düşürecek olması ve yurt dışı kaynaklarıyla birlikte nispeten daha dar bir bant içinde kalacağını düşünmeye devam ediyoruz.
İki risk başlıklı rapordan alıntı. Murat Berk YP Yatırım başstratejistidir
