Asgari Fiyat Tespit Kurulu, 2023 yılı ikinci yarısında geçerli olacak taban fiyatı yüzde 34 oranında artırarak 8 bin 506 liradan 11 bin 402 liraya yükseltmişti.
Yürürlükteki mevzuata nazaran aslında yılda bir sefer belirlenen minimum fiyat, süratle artan enflasyon karşısında uzun müddet ayakta kalamayınca, seçim sürecinin de tesiriyle yılın ortasında tekrar artırılma kararı alınmıştı. Buradaki en belirleyici öge ise devrin Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in, “Asgari fiyat 500 dolar civarında olacak” sözleriydi.
Nitekim minimum fiyat, orta devirde döviz cinsinden yüzde 6,1 artırılarak 482 dolara çıkarıldı ve 500 dolar düzeyine yaklaştırıldı. Bu birebir vakitte taban fiyatın dolar cinsinden en yüksek düzeyine karşılık geliyordu.
İşverene maliyeti 15 bin 762 lira olan taban fiyat, şimdi ne patronun cebinden çıktı, ne de çalışanın cebine girdi. Özel bölümde maaşların ayın 1’inden itibaren alındığı göz önünde bulundurulduğunda, yeni minimum fiyat birinci sefer bugünden itibaren hesaplara yatmaya başlayacak.
Enflasyonun çok yükseldiği periyotlarda, Türkiye’de âdet olduğu üzere mal ve hizmet fiyatları beklenen enflasyona nazaran belirleniyor. Bu usul fiyat artışlarının akabinde da personellik masrafı artanlar, süratlice fiyatları gözden geçirmeye başlıyor.
Cevap aranan sorular
Asgari fiyatın belirlendiği tarihten bu yana birçok mal ve hizmetin fiyatı çeşitli münasebetlerle artırıldı.
Şimdi en çok merak edilen hususlardan birisi, bu fiyat artışlarının ne kadarı maliyet artışı, ne kadarının ise taban fiyat artışı gerekçesiyle yapıldığı.
Yani son 1-1,5 aydır fiyatlar maliyet arttığı için mi yükseldi, yoksa Ağustos’ta artırımlı olarak ödenecek minimum fiyat sebebiyle mi yükseldi?
Bu soruların yanıtı bilinmiyor. Ancak bilinen bir gerçek var ki o da tarihin en yüksek düzeyinde belirlenen taban fiyatın, daha personellerin cebine girmeden, dolar kurundaki artış sebebiyle 60 dolar birden gerileyerek 422,9 dolara düşmesi (kur 26,96 liradan hesaplanmıştır).
Başka bir tabir ile belirlendiği tarihteki kurla 482 dolar olan taban fiyat, personelin cebine 60 dolar daha eksik olarak 422,9 dolar olarak girecek. Yani dolar cinsinden yüzde 12,25 erimiş olacak.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
