Astrofizikçilerden oluşan memleketler arası bir grup, güçlü bir gama ışını patlamasının (GRB) kökenlerini araştırmak üzere yola çıktı ve uzun vakittir varsayılan fakat daha evvel hiç gözlemlenmemiş bir yıldız mevti tipine rastladı. Araştırmaya nazaran, yaklaşık dört yıl evvel uzak bir galakside tespit edilen bir gama ışını patlaması, muhtemelen iki yıldız yahut yıldız kalıntısı ortasındaki çarpışmadan kaynaklandı.
GÜÇLÜ KOZMİK PATLAMA
Donanımhaber’de yer alan haberde Radboud Üniversitesi’nden çalışmanın başyazarı Andrew Levan yaptığı açıklamada, “Bu yeni sonuçlar, yıldızların kozmosun en ağır bölgelerinden kimilerinde sonlarıyla karşılaşabileceklerini ve burada çarpışmaya sürüklenebileceklerini gösteriyor” dedi. Gama ışını patlamaları kainattaki en güçlü patlamalar olup, yalnızca birkaç saniye içinde Güneş’in tüm ömrü boyunca üreteceğinden daha fazla güç yayarlar.
Bilinen iki çeşit GRB var: iki saniye yahut daha kısa süren kısa GRB’ler ve birkaç dakika sürebilen uzun GRB’ler. Gökbilimciler kısa GRB’lerin çoklukla nötron yıldızları ortasındaki birleşmelerden kaynaklandığını, uzun olanların ise ekseriyetle Güneş’ten en az 10 kat daha büyük yıldızların süpernova patlamasıyla ortaya çıktığını düşünüyor.
Yeni tahlil edilen ve GRB 191019A olarak bilinen patlamanın ise bir dakikadan biraz daha uzun sürdüğü bildiriliyor. Birinci olarak NASA’nın Neil Gehrels Swift Gözlemevi tarafından Ekim 2019’da, Dünya’dan yaklaşık 3,4 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galakside tespit edildi. Levan ve grubu GRB 191019A’yı Şili’deki Gemini South teleskobu ile inceledi. Bu müşahedeler, araştırmacıların patlamanın galaksinin merkezinden 100 ışık yılından daha az bir uzaklıkta meydana geldiğini belirlemelerini sağladı. Ve o bölgede bir süpernova belirtisi görmediler.
Levan, “Takip müşahedemiz bize, patlamanın büyük bir yıldızın çökmesinden çok, büyük olasılıkla iki kompakt objenin birleşmesinden kaynaklandığını söyledi” dedi. Bu müşahede yıldız vefatına bir yeni yol daha ekliyor: İki yıldız ortasındaki rastgele bir çarpışma.
Esasında iki yıldızın ya da nötron yahut kara deliğin çarpıştığı daha evvelden de bilinen ve gözlemlenen bir şey. Fakat bu gözlemlenen bu çarpışmalar, bir vakitler ikili bir çift oluşturan objeler ortasındaki birleşmelerden oluşuyor. Yani “rastgele” üzere bir durum yok. GRB 191019A’nın ardındaki varsayılan olay daha rastgele ve kaotik bir şey. Çalışma grubu bu türlü bir olayın olmasında yıldızların galaksinin kalbindeki kara deliğe yakın olmalarından kaynaklanabileceğini de söylüyor. Araştırma grubu, GRB 191019A üzere daha fazla olayı bulmak ve karakterize etmek istiyor.
