Genellikle bel fıtığı ve belde oluşacak öbür sorunlarla karıştırılan dar kanal hastalığında yanlışsız teşhis ve tedavinin yapılması epey değer taşıyor. Sıklıkla yürümekle, ayakta durmakla ve beli geri eğmekle ağrı, uyuşma, dolgunluk hissi, yanma, kramp yahut bu hastalığın belirtileri ortasında yer alıyor.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç.Dr.Ahmet İnanır husus hakkında değerli bilgiler verdi.
Dar Kanal Hastalığı nedir ?
Yaşlanmanın bir getirisi olarak dejeneratif değişiklikler ileriki yıllarda, ana ve yan kanalda daralmaya neden olur. Hem yaşlanmanın getirisi hemde fıtık ameliyatının sonucu olarak omurlar ortası disk ve faset eklemin yüksekliği azaldıkça, disk mecburi bulging(fıtık) yapar, genişlemiş faset eklem ve kalınlaşmış yahut mecburen kıvrılmış ligamentum flavum kanalı daraltır. Yumuşak doku kalınlaşmaları, dar kanalın %40’ından sorumludur. Beli geriye eğmekle kalınlaşmış ve kıvrılmış ligamentum flavum, kanal içine hakikat kıvrıldığı ve faset eklem kireçlendiği için hasta çeşitli rahatsızlıklar hisseder ve öne eğilmek zorunda kalır. Spinal kanalın formu, sirküler, oval yahut yonca yaprağı formunda olabilir. Bu hal farklılığı MRI imgesinde oval olması gerektiği beklentisine girip baş karışıklığına neden olabilir. Her ne kadar disk dejenerasyonu yaşla birlikte başlar denilse de kilo ve ağır iş yapmak darlığa daha çok neden olmaktadır. Ayrıyeten anlatımlar çoklukla yaşlanmaya bağlanıyor olsa da nizami olmayan bel kullanımlarından ve ameliyat ile disk aralığının daraltılmasından kaynaklanan disk yükseklik kaybı, ana kanalın ve foramenin(yan kanal) yüksekliğini azaltarak kanalın daralmasına ve hudut liflerinin basıya uğramasına neden olabilmektedir. Bel bölgesinde kanalın olağan ön-arka çapı, 15-25 mm’dir. Klasik bilgi olarak bu çapın, 10-13 mm ortasında olmasına nispi stenoz, 10 mm’den az olmasına ise mutlak stenoz denilmekedir. Lakin bu darlıklara sahip olmasına karşın hiçbir bulgu vermeyen bireylerin oranı da az değildir. Her insanın patolojik değişikliklere karşı direnci, ahenk sağlama kabiliyetleri farklıdır. Bu bakımdan, MRI’da çok az bası imajıyla, agresif seyreden klinik durumlar olabildiği üzere, önemli bası manzaralarına karşın şikayeti olmayan beşerler oldukça fazladır. Bu farklılık bilimsel olarak gereğince açıklanamamaktadır.
Belirtileri nelerdir ?
En sık yürümekle, ayakta durmakla ve beli geri eğmekle ağrı, uyuşma, dolgunluk hissi, yanma, kramp yahut güçsüzlük şikayetleri ortaya çıkmaktadır. Ayrıyeten bel ağrısı da sık görülen bir şikayettir. İdrar ve barsak sorunları yahut önemli güçsüzlük üzere nörolojik bulgular bu hastalarda sık değildir. Öne eğilme, oturma ve yatma, semptomların rahatlamasına neden olur. Hastalar, öne eğilerek, günlük ömür içinde kendilerini bulgulardan muhafazaya çalışırlar. Bu hastalar için yokuş çıkmak, otomobil kullanmak ve bisiklete binmek genelde şikayete neden olmamaktadır.
Hangi hastalıklarla karıştırılır ?
Bu hastalar damar hastalıkları ile karıştırılabilir. Ayrıyeten, evvelce mevcut olan periferik arter tıkayıcı hastalığı, nöropatik hastalıklar, kalça sorunları, multipl skleroz varlığı açısından dikkatlice incelenmelidir. Bel fıtığı ve Lomber spondiloz ile karıştırılabilir. Lomber spondiloz bacaklarda önemli ağrı yahut olağandışı duyunun saptanmadığı, ekseriyetle bel ağrısıyla seyreder. Disk yükseklik kaybı, end plate osteofitleri, faset osteofitleri, spondilolistezis ve disk herniyasyonları, foraminal stenoz yapan nedenler ortasındadır. Doğumsal (cücelerde olduğu üzere toplumda olağan bir olay olarak da karşımıza çıkabilir) ve kazanılmış olabilir. Doğumsal olanlarda, pediküller olağandan daha kısa ve birbirine daha yakındır ve bulgular daha az ölçülü bulgularla ve daha erken bir yaş devrinde bulgu verir. Dejeneratif dar kanalda ise ileri yaşlarda bulgular görülmekte ve en sık yürümekle, ayakta durmakla ve beli geriye eğmekle şikayetler ortaya çıkmaktadır.
Kimlerde daha çok görülür ?
Dejeneratif dar kanala sahip hastalar, 60 yaş civarında ve Bayanlarda daha çok görülmektedir. En sık L4-L5 düzeyi tutulmakta ve birkaç düzeyde de olabilmektedir.
Tanısı nasıl konulur ?
Lomber dar kanalı olan hastalar, sıklıkla bacak ağrısı şikayeti ile gelmekte olup çoklukla, nörojenik kladikasyo her iki bacak veya tek taraflı bacak ağrısı biçiminde karşımıza çıkmaktadır. Bu hastalar, ağrı, uyuşma, dolgunluk hissi, yanma, kramp yahut güçsüzlük hissedebilirler. Nörolojik muayene sıklıkla olağandır ve nörolojik değişikliklerden, sıklıkla yan kanal giriş yeri darlığı sorumludur. Muayene sonrası röntgen, MRI ve BT ile teşhis koymak mümkündür.
Tedavisi nedir ?
Ameliyat dışı tedavi daha çok klinik deneyime dayanmaktadır. Ağrı kesici tedavinin güzelleşmeye katkısını beklemiyoruz. Özellikle yaşlı ve hipertansiyon, diyabet, kalp damar hastalığı olan hastaların, romatizma ilacı olarak bilinen ağrı kesicilerin kullanımıyla oluşabilecek kalp-damar sistemi, böbrek ve mide-barsak risklerinden olabildiğince uzak durmaları tavsiye edilmektedir.
Fizik tedavi uygulamaları yanında bilhassa fleksiyon temelli antrenman programına tabi olmaları gerekir. Korse, Epidural steroid enjeksiyonu, Osteopatik Manuel Terapi, Proloterapi, Kuru iğneleme, sabit bisiklet, kaplıca tedavi seçenekler ortasında hastanın hizmetine sunulabilir. Hastaların çoğunluğu cerrahi dışı tedavilerle hayatlarını idame ettirebilir.
Yapılan bilimsel çalışmalar, gerekli tedaviler yapılıp tedbir alınan hastaların kısa ve uzun devir takiplerde, ameliyat dışı tedaviye daha güzel karşılık verdiğini göstermiştir. Lakin kesin teşhis alıp cerrahi tedavi görmek zorunda kalan hastaların da daha düzgün duruma geldikleri saptanmıştır. Fıtığın da kanalı daralttığı göz önüne alınacak olursa fıtığın geri çekilmesi halinde kanal darlığı ortada kalkmaktadır. Kemik ve bağ büyümeleri, bel kayması yahut tümöral oluşuma bağlı dar kanal için kesin teşhis konulması halinde ameliyat yapılmalı ve bundan kaçınılmamalıdır. Uygun hasta seçimi, cerrahi tedavi ile muvaffakiyet elde etmenin en değerli noktasıdır. Hastalarımız cerrahi tedavi sonrası da gerekli fizik tedavi prosedürlerini titizlikle uygulamaya devam etmelidir. Aksi takdirde ilerleyen aylar-yıllar içinde yeni sıkıntılarla karşılaşabilmektedirler.
