Akademik çalışmaları 19. ve 20. yüzyıl Türkiye’si üzerine ağırlaşan ve bu bağlamda 25’in üzerinde kitabı ve 300’den fazla makalesi yayımlanan Bilim Akademisi üyesi Zafer Toprak, 1946 yılında doğdu, Saint Joseph Fransız Lisesi’nden ve Mülkiye’den (Ankara SBF) mezun oldu. Yüksek lisansını Londra Üniversitesi’nden, doktoralarını İstanbul İktisat Fakültesi ve Minnesota – St Olaf College’den aldı. 1972 yılında Londra Üniversitesi’nde öğretim görevliliğine başladı.1977’de Boğaziçi Üniversitesi Beşeri Bilimler Kısmı’na katıldı. 1992-2013 yılları ortası Boğaziçi Üniversitesi’nin doktora programlarının yer aldığı Atatürk Enstitüsü’nün başında bulundu.
İstanbul Menkul Değerler Borsası, Sümerbank, Akbank, Yapı Kredi Bankası, Ulusal Reasürans, Anadolu Sigorta, Borusan üzere kuruluşların kurumsal tarih kitaplarını hazırladı. Toplum ve Bilim mecmuasının ve Yurt Yayınları’nın kurucuları ortasında yer aldı. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı’nın kurucusu oldu. Avrupa Bilim Vakfı projelerinde yöneticilik yaptı ve birçok memleketler arası sempozyum düzenledi. Türkiye İş Bankası Finans Müzesi’ni ve Asım Kocabıyık Borusan Müzesi’ni kurdu. Yapı Kredi Bankası, Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, İnönü Vakfı ve Pera Müzesi stantlarında küratörlük yaptı.
“Prof. Dr. Aptullah Kuran Üstün Hizmet”, “Osmanlı Bankası-Garanti Bankası Bankacılık ve Finans Tarihi” ve “Sedat Simavi Toplumsal Bilimler” mükafatlarını kazandı.
ZAFER TOPRAK’IN ÇALIŞMA YÖNTEMİ
Zafer Toprak on iki yıllık bir çalışmanın sonucunda Cumhuriyet’in kurucu ideolojisinin arkasındaki yapıtları inceleyerek yazdığı, yüz yıllık gelişimi süreklilikler ve kesintiler bağlamında ele alan, “Atatürk – Kurucu İdeolojinin Evrimi” (Eylül 2020) kitabını şu sözlerle tanıtmıştı:
“Eser bir Atatürk biyografisi değil. O’nun zihin dünyası üzerine… Ben bunu entelektüel arkeoloji olarak niteliyorum. Atatürk’ün her türlü söylev ve demecini, yazdıklarını, ferdî notlarını, yakın etrafının anılarını eni husus irdeleyerek çağdaş bir toplum inşa sürecinin ipuçlarını yakalamaya çalışıyorum. Kitap, aslında bir sentez çalışması. 2012’de Cumhuriyet ve Antropoloji’yi yayınlamıştım. Onun akabinde altı kitap geldi. Yedinci kitap bütün bu çalışmaların soyut seviyede bir noktaya ulaşmasıdır.”
Zafer Toprak’ın bu kelamları onun gelecek jenerasyonların ders çıkarması gereken çalışma prosedürünü de ortaya koyuyor.
