Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Gaziantep ve Hatay başta olmak üzere 11 ili etkileyen zelzelenin üzerinden beş ay geçti. 50 binin üzerinde insanın hayatını kaybettiği bölgede, 1 milyon 900 bin konut ya yıkıldı ya da hasar aldı. Yani binlerce insan evsiz barksız kaldı. Birçok bir günde tüm varlıklarını yitirerek fakir oldu.
Deprem bölgesine mart ayının başında yani şimdi olayın sıcak olduğu günlerde gitmiştim. Yaşadığımız şok unutulmaz.
Beş ay sonra bu kere Türkiye’nin en büyük kümelerinden Koç Holding’in beş kentte kurduğu, 20 bin insanın barınacağı 5 bin konteynerlik kentini ziyaret için bölgedeyim.
EVLERİNİ BIRAKAMADILAR
Adana Havaalanı’ndan karayolu ile geçtiğimiz Hatay’a yaklaştıkça yıkılan binaları görüyorum. Hasarlı konutlar hâlâ yerinde duruyor. Ağır ya da orta hasarlı binasını terk etmek istemeyen yurttaş ise hâlâ konutunun önündeki çadırlarda yaşıyor.
Yol boyunca yanyana sıralanmış, hiçbir özelliği olmayan konteyner kentlerden geçiyoruz. 40 derecelik güneşin altında binlerce demirden konteyner…
Çadır kentlerin sayısında da azalma yok. Öğrendiğime nazaran sıcaklık o kadar yaşanmaz duruma getirmiş ki konteynerleri, klima takılması yeni akla gelmiş.
UNUTULAN BİR HALK
Daha evvelki ziyaretimde de gezdiğim Hatay’da ise tıpkı hüzün, tıpkı acı vuruyor yüzümüze. Enkazı kaldırılan konutların yerini taş toprak almış. Yıkılmamış ve hasarlı binalardan sarkan perdeler, mesken eşyaları yaşanan derin acıyı bir sefer daha hatırlatıyor bize. Hatay’ın tarihe birinci ışıklandırılan cadde olarak geçen Kurtuluş Caddesi’nde şimdi enkaz yerinde duruyor. Tarihi binaların yıkımının sorumluluğunu Kültür ve Turizm Bakanlığı almış. Hatay’da konuştuğumuz depremzedeler, “unutulduklarını, yalnız ve sahipsiz bırakıldıklarını” söylüyor. Hem iktidar hem muhalefete kızgın yurttaş.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin geçen hafta açıkladığı “Yerinde Dönüşüm Projesi” ise hiçbir heyecan yaratmamış.
3 MİLYON TL BULMAK ZOR
Proje, meskenini yerinde inşaat etmek isteyene 500 bin TL hibe, 500 bin TL de kredi verilmesini öngörüyor. Fakat yurttaş 3 milyon TL’yi bulan konut maliyetini karşılamanın imkânsız olduğunu söylüyor. Depremzede umutlarını yitirmiş. Belgisiz bir geleceğin telaşını yaşıyor.
YIKILMAYAN TEK ŞEY UMUT
“Bir daha eski günlerimize döneceğimizi sanmıyorum” diyor Ahmet… Meskenlerini kaybetmişler. Daha 9 yaşında. Fakat mayıs ayında Konya’da sarsıntıdan sonra kaldıkları yurttan geldiği Umut Kent’te çocuklar için açılan teknoloji merkezinde üniversiteli abi ve ablalarından “artırılmış gerçekliği” öğrenmeye çalışırken yüzü gülüyor.
Yaşar ise 26 yaşında. Yapı Kredi’nin konteyner kentte açtığı davet merkezinde Arapça, İngilizce bilen 20 gençle birlikte hayata yine bağlandığını söylüyor.
“Ev yapılamayacak emlaka ağaç dikilsin. Yemyeşil bir Hatay doğsun yine. Tek hayalim bu” diyor.
Koç Holding’in topluluk şirketleri ile birlikte inşa ettiği, “Umut Kent Projesi” hakikaten bundan sonra yapılacak konteyner kentler için hoş bir örnek.
İHTİYAÇLAR KARŞILANDI
Koç Holding CEO’su Levent Çakıroğlu ve Koç Holding’in üst seviye yöneticileri ile ziyaret ettiğimiz Hatay Umut Kent’te, yalnızca barınma düşünülmemiş.
Şehir plancılarına çizdirilen planıyla geniş caddeli, meydanlı bir kent yaratılmış. Meskenlerin içinde buzdolabından klimaya kadar tüm muhtaçlıklar karşılanmış.
Çakıroğlu, kenti planlarken yalnızca barınmayı değil çocuklar, gençler, bayanlar ve engelliler başta olmak üzere burada yaşayacak insanların hayatla yine bağ kurmasını hedeflediklerini söylüyor. Umut Kent projesine başlamadan evvel alandaki muhtaçlıkları her tarafıyla ele alabilmek için bir saha araştırması gerçekleştirimiş.
“Araştırmadan depremzedelerin beklentilerini ortaya koyan çok değerli bilgiler elde ettik. Araştırma sırasında görüşülen bir depremzede, ‘Burada her şey yıkıldı, yıkılmayan tek şey umut. Biz de projemizi işte tam olarak bu umudun üzerine inşa ettik’” diyor.
YAŞAM MEYDANLARI
Çin’de ürettiliren konteynerlerin kısa müddette montajı için sıfırdan yeni bir fabrika kurduklarını anlatıyor Çakıroğlu. “Öncelikli hizmet mevzularımızı eğitim, istihdam, spor ve toplumsal hayata iştirak olarak belirledik” diyor.
Konteyner kentte gençlere parasız internet imkânı sunan kafe de var, kuaför de çamaşırhane de.
Kent meydanları, eğitim meydanları, bayanların, gençlerin erişimine açık çok taraflı gelişim alanlarının bulunduğu ömür meydanları yer alıyor.
Kentte bayanlar da çocuklar da gençler de memnun. Depremzedelerin konteyner kentlerde en az üç yıl geçirileceğini hatırlatalım!
